Morfem dan Alomorf dalam Bahasa Sunda

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   ) ala                        /ala/ ngala memetik/mengambil buah dari pohon

di-   diala dipetik

ka-   kaala dapat dipetik/dipanen

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   alaan petik

-eun   alaeun yang akan dipetik

-keun   – –

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   pangalaan tempat memetik/menambil

pangN-keun   pangalakeun tolong petik

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   dialaan dipetik

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   mangalakeun memetikkan

N-an   ngalaan metik

dipika-   – –

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (m) baca                     /baca/ maca membaca

di-   dibaca dibaca

ka-   kabaca terbaca

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   bacaan bacaan

-eun   bacaeun yang akan dibaca

-keun   bacakeun bacakan

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   pangmacakeun tolong dibacakan

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   macakeun membacakan

maN-keun   mangmacakeun membacakeun

N-an   macaan membaca secara terus-menerus

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   ) carios                    /carios/ nyarios berkata/berbicara

di-   – –

ka-   – –

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   cariosan perkataan/pembicaraan

-eun   carioseun bahan pembicaraan

-keun   carioskeun katakan/bicarakan

-na   cariosna katanya

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   pangnyarioskeun tolong katakan/dibicararakan

pi-eun   picarioseun bahan perkataan/pembicaraan

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   dicariosan dinasehati

paN-na   – –

N-keun   nyarioskeun membicarakan

maN-keun   mangnyarioskeun menyampaikan pesan/amanat

N-an   nyariosan menasihati

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (  a) dahar                   /dahar/ – makan

di-   didahar dimakan

ka-   kadahar termakan

pa-   – –

barang-   barangdahar makan secara terus-menerus

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-al-   dalahar makan-makan

-um-   – –

-an   – –

-eun   dahareun makanan

-keun   – –

-na   daharna makannya

ka-an   kadaharan makanan

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   ) emut                     /emut/ ngemut mengingat

di-   diemut diingat

ka-   kaemut jadi ingatan

pa-   – –

barang-   – –

silih-an   silihemutan saling mengingatkan

mika-   mikaemut mengingat

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   emutan ingatan

-eun   emuteun ingat

-keun   emutkeun harap diingat

-na   emutna ingatnya

ka-an   kaemutan teringat

paN-an   pangemutan ingatan

pangN-keun   pangemutkeun harap diingat

pi-eun   piemuteun jadi bahan ingatan

pika-eun   pikaemuteun jadi bahan ingatan

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   diemutan diingat-ingat

paN-na   pangemutna Ingatannya

N-keun   ngemutkeun mengingat

maN-keun   mangemutkeun mengingatkan

N-an   ngemutan mengingat-ingat

dipika-   dipikaemut jadi bahan ingatan

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   ) yakin                    /yakin/ – yakin

di-   – –

ka-   – –

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   – –

-eun   yakineun Yang harus diyakini

-keun   yakinkeun yakinkan

-na   – –

ka-an   kayakinan keyakinan

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   ngayakinkeun meyakinkan

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   dipikayakin dibuat yakin

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   a) gawe                    /gawe/ – kerja

di-   digawe bekerja

ka-   – –

pa-   pagawe pekerja

barang-   baranggawe bekerja seadanya

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   garawe bekerja

-um-   – –

-an   gawean kerjakan

-eun   gaweeun pekerjaan

-keun   gawekeun pekerjakan

-na   gawena kerjanya

ka-an   kagawean dapat dikerjakan

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   pigaweeun kerjaan

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   digawean dikerjakan

paN-na   panggawean pekerjaan

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N hayang                 /haya  / – ingin

di-   – –

ka-   kahayang keinginan

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   mikahayang menginginkan

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   harayang pada ingin

-um-   – –

-an   – –

-eun   hayangeun ingin

-keun   – –

-na   hayangna inginnya

ka-an   kahayangna keinginannya

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   pihayangeun mengundang keinginan

pika-eun   pakahayangeun mengundang keinginan

sa-eun   – –

sa-na   sahayangna semaunya

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   –  

N-an   –  

dipika-   dipikahayang diinginkan

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   a) jieun                     /ji  n/ nyieun membuat

di-   dijieun dibuat

ka-   – –

pa-   – –

barang-   barangjieun membuat

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   jieunan buatan

-eun   jieuneun bahan untuk dibuat

-keun   – –

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   pangnyieunnkeun tolong dibuatkan

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   mangnyieunkeun membuatkan

N-an   nyieunan membuat

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N karunya                /karu  a/ – kasihan

di-   – –

ka-   – –

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   mikarunya mengasihi

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   karunyaan memiliki rasa kasihan

-eun   karunyaeun merasa kasihan

-keun   – –

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   pikarunyaeun berwajah ingin dikasihani

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   dikarunyaan dikasihani

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   dipikarunya dikasihani

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N lumpat                 /lumpat/ – berlari

di-   – –

ka-   – –

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   – –

-eun   – –

-keun   – –

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   pilumpateun tempat pelarian

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  minggat                /mi gat/ – kabur

di-   – –

ka-   – –

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   maringgat pada kabur

-um-   – –

-an   – –

-eun   – –

-keun   – –

-na   minggatna kaburnya

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N naek                     /naek/ – naik

di-   – –

ka-   – –

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   naraek pada naik

-um-   – –

-an   naekan menaiki

-eun   naekeun menaikkan

-keun   – –

-na   naekna naiknya

ka-an   kanaekan kenaikan

paN-an   panaekan tempat naik

pangN-keun   pangnaekkeun minta dinaikkan

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   sanaekna senaiknya

di-an   dinaekkan dinaikkan

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   – –

–

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   )     ogo           /ogo/ ngogo memanjakan

di-   diogo dimanja

ka-   kaogo termanjakan

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   mikaogo membuat manja

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   arogo pada manja

-um-   – –

-an   ogoan manja

-eun   – –

-keun   – –

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   piogoeun bakal menjadi manja

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   -pangogona paling manja

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   dipikaogo dimanjakan

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (m) pager                     /pager/ mager memagari

di-   dipager dipagar

ka-   kapager terpagar

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   pageran diberi pagar

-eun   pegereun yang akan dipagar

-keun   – –

-na   pagerna pagarnya

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   pangmagerkeun minta diberi pagar

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   dipageran diberi pagar

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   mageran memagari

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N (   a) raket                    /raket/ – tempel

di-   – –

ka-   – –

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   – –

-eun   raketeun yang akan ditempel

-keun   raketkeun tempelkan

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   pangraketkeun tempelkan

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   sareketna senempelnya

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   ngaraketkeun menempelkan

maN-keun   mangraketkeun minta ditempelkan

N-an   – –

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   ) serat                     /serat/ nyerat menulis

di-   diserat ditulis

ka-   kaserat tertulis

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   – –

-um-   – –

-an   – –

-eun   serateun yang harus ditulis

-keun   seratkeun tuliskan

-na   Seratna tulisannya

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   pangnyeratkeun minta dituliskan

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   diseratan ditulisi

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   mangnyeratkeun menuliskan

N-an   nyeratan menulisi

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (n) tepang                  /tepang/ – bertemu

di-   – –

ka-   – –

pa-   patepang bertemu

barang-   – –

silih-   – –

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   tarepang saling bertemu

-um-   – –

-an   – –

-eun   tepangeun yang harus ditemui

-keun   tepangkeun pertemukan

-na   tepangna bertemunya

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   pangnepangkeun minta dipertemukan

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   ditepangan ditemui

paN-na   – –

N-keun   nepangkeun mempertemukan

maN-keun   – –

N-an   nepangan menemui

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N  (   ) urus                     /urus/ ngurus mengurus

di-   diurus diurus

ka-   kaurus terurus

pa-   – –

barang-   – –

silih-   silih urus saling mengurusi

mika-   – –

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   ngarurus memelihara

-um-   – –

-an   urusan urusan

-eun   uruseun sesuatu yang harus diurus

-keun   uruskeun uruskan

-na   – –

ka-an   kaurusan terurus

paN-an   – –

pangN-keun   panguruskeun uruskan

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   dirusan diurus/dipelihara

paN-na   – –

N-keun   nguruskeun menguruskan

maN-keun   manguruskeun menguruskan

N-an   urusan urusan

dipika-   – –

 

 

 

 

No.

Morfem

Leksem

Kata

Makna

.

 N wani                     /wani/ – berani

di-   – –

ka-   kawani keberanian

pa-   – –

barang-   – –

silih-   – –

mika-   mikawani memberanikan diri

ti-   – –

ting-   – –

-ar-   warani pada berani

-um-   – –

-an   wanian berani

-eun   wanieun berani

-keun   – –

-na   – –

ka-an   – –

paN-an   – –

pangN-keun   – –

pi-eun   – –

pika-eun   – –

sa-eun   – –

sa-na   – –

di-an   – –

paN-na   – –

N-keun   – –

maN-keun   – –

N-an   – –

dipika-   dipikawani menjadikan berani

 

Leave a comment